Embriyo Nasıl Oluşur?

Embriyo Oluşumu Nasıl Olur?

Embriyo iki farklı cinste üreme hücresinin birbirlerini döllemesini takiben, yine birbirini izleyen hücre bölünmesi ve hücre farklılaşmasıyla meydana gelen küçük canlı modelidir. Bitkilerde ve hayvanlarda yani tüm gelişmiş canlılarda yaşam erkek gametin dişi gameti döllemesiyle başlamaktadır. Bu sayede oluşan ilk hücre yani döllenmiş yumurta zigot olarak anılır. Bundan sonraki aşamalarda art arda bölünmeler yaşayan zigotta embriyo meydana gelir.

Embriyonun Gelişimi Üç Evrede Olur

Bu evreler embriyo öncesi, embriyo ve fetus dönemidir. İnsanlar için embriyo öncesi dönemi 3 hafta sürmektedir. Bu sürede başlangıç hücresi yani döllenmiş hücre devam olarak bölünür. Bu sayede büyük hücre kümesi oluşur. Aynı bir duta benzediği için, morula olarak anılan evrenin ardından insanın yapısına benzemeyen yuvarlak yapı blastosist oluşur. Bu dönemi omurganın ve sinir sisteminin belirtilerini taşıyan gastrula dönemi izler.

Gastrula döneminde 2 hücre tabakası bulunmaktadır. Dışta bulunan hücre tabakasına dış deri anlamında olan ektoderm, iç deri tabakasına ise endoderm adı verilir. İç deri en son olarak ağızdan anüse kadar giden sindirim sistemini içten döşeyen hücrelere dönüşmektedir. Ektodermin bir kısmı vücudun dış yapılarını yani epidermis saç diş minesi gibi alanlarını, bir kısmı da sinir sitemini oluşturmaktadır. Sinir sistemi önce vücudun dışında başlamakta, gelişmenin oldukça erken döneminde içeriye geçmektedir. İki tabakadan oluşan bu yapının iç ve dış tabakalarının arasında bir başka üçüncü tabaka oluşur. Orta tabaka denilen ve mezoderm denen bu tabaka, bazı hayvanlarda farklı yollarla oluşsa da, çoğu iç organın kökeni olur. İnsanda boşaltım organları, kaslar, iskelet, üreme organları, çoğu sindirim sistemi, kan, kalp gibi bütün dolaşım sistemi mezoderm tabakadan oluşur. Toplamda üç tabaka embriyo tabakaları olarak anılır.

Üç haftanın sonunda dış deride meydana gelen sinir levhası, beynin gelişim göstereceği bölgede daha geniş olmak üzere, omuriliğin gelişeceği bölgede daha dar olmak üzere gelişir. Kenar kısımları yavaş seyirle yükselir, dördüncü haftada sinir borusu oluşur. Bu aşamadan sonra ön beyin, ara beyin ve arka beyin farklılaşarak oluşur. Geriye kalan sinir borusu bölümü omuriliği meydana getirir. Ön beyin bu dönem uç beyine dönüşmekte, arka kısmında olan taraf arka beyin olmaktadır. İnsanda uç beyin oldukça genişlemiş olan ve beyne kendine has şeklini veren beyin yarım kürelerini kapsamaktadır. Ara beyin ise, gözleri meydana getirecek olan optik çıkıntı denilen yapıları taşımaktadır. Bundan sonra ara beyin vücudun hareketlerini denetleyecek olan beyincik durumuna geçer. En arkada ise omurilik soğanı gelişim gösterir. Kalp ve damar sistemi embriyonun büyümesinde gerekli olacak besinleri, oksijeni sağlayacak oldukça etkili dolaşım olmadan çalışmaya başlamış olan ilk sistem olur. Plasenta aracılığıyla anneden gelen gereksinimlerden embriyonun yararlanmasını sağlamak için etkili bir damar sistemiyle kalp gerekmektedir.

Dördüncü haftadan itibaren kan dolaşıma başlamaktadır. Embriyonun her tarafına yeteri kadar kanı sağlamak durumunda olan kalp ve damar sistemi, embriyonun tüm ihtiyaçlarına cevap verir. Kalp gelişimi kısa sürede tek boru şeklinde kaynaşmış olan iki boru haline gelir. Gelişen boru oldukça hızlı büyüme gösterir. Bundan sonra kıvrılarak aynı S şeklini alır. Bu zamanla sağ ve sol karıncıklara, sağ ve sol kulakçıklara dönüşecek iki farklı bölmeye ayrılmaktadır. Bu gelişim embriyonun 5 mm kadar olduğunda yani beşinci haftada başlar.

Embriyo bu aşamada kan oksijenini yetişkinlerdeki gibi akciğerlerden değil, plasentadan alır. Bu yüzden akciğerden kalbin sol kulakçığına az kan gider, sol kulakçığın korunması için sağdan sol kulakçığa kanı geçiren bir delik olur. Doğum sırasında bu delik kapanmakta, bebek oksijeni akciğerinden almaya başlar.