Gebelikte Üçlü Test Nedir?

Gebelikte üçlü test hem annenin hem de bebeğin sağlığını korumak oldukça önemlidir. Bununla birlikte kişi her ne kadar dikkat etse de yalnızca genetik kaynaklı olmasından dolayı dahi birçok hastalık baş gösterebilir. Bu nedenle özellikle gebeliğin ilk aylarında bebekte istenmeyen bir rahatsızlıkla karşılaşılmasını önlemek için bazı testlerin yapılması gerekir. Böylece testler aracılığıyla varsa bebekteki rahatsızlıklar saptanarak gerekli tedbirler alınabilecektir. Gebelikte yapılan tarama testleri olası sorunların önüne geçmek, tedavi uygulamak için oldukça önemlidir.

Gebelik döneminde bebeğin sağlığının tespiti için yapılan testlerden biri de üç tarama testidir ve trizomi 21 yani Down sendromu, trizomi 18 ve nöral tüp defekti olarak sayılabilecek genetik rahatsızlıkların bebekte bulunma olasılığını belirlemek için yapılır. Bunun yanında üçlü test sayılan üç genetik rahatsızlığın dışında anomali risklerinin saptanmasında da kullanılır. 

Üçlü tarama testinin sonucunda eğer bebeğin yüksek risk taşıdığı görülürse bu durumda kesin tanı için amniyosentez veya CVS işlemleri uygulanır. Bunun yanında serbest estriol ölçümleri ve beta HCG de genetik rahatsızlık riskinin belirlenmesinde uygulanır.

Üçlü Test Neden Yapılır?

Üçlü test yapılmadan önce gebelikte ikili test yapılır. İkili test ile bebekte trizomi 18 ve trizomi 21 olma riski olduğu ortaya çıkabilir. İkili test sonucunda bebekte kromozomal anomali şüphesi söz konusu olursa bu durumda üçlü tarama testi uygulanmaktadır. Ancak birçok uzman hekim ikili testin sonucu bu şekilde olmasa dahi yine de üçlü testin yapılması gerektiğini savunmaktadır.

Üçlü testte ikili teste nazaran çok daha ayrıntılı işlemler yapılır. Bunun yanında üçlü tarama testinde yapılan AFP ölçümü nöral tüp defektleri riskini gösterebilir. Bununla birlikte ikili testten daha fazla bulgu elde etmek mümkün olur. Üçlü testte normal değerler Down sendromunda risk değeri 1/270 iken Edwards sendromunda ise 1/100 olmaktadır ve üçlü test ile Down sendromlu bebeklerin %70’i belirlenebilir. Ancak unutmamak gerekir ki üçlü testin sonucu pozitif çıksa dahi bebek normal doğabilir. Buna benzer şekilde Down sendromu riski taşıyan bebeklerin üçte biri de test sonucuna bakılarak normal olarak bildirilebilir. Sonuç olarak kromozomal anomalililerin tanısı konurken üçlü test tek başına yeterli olmamaktadır.

Üçlü Test Gebeliğin Kaçıncı Haftasında Yapılır?

Üçlü testi gebeliğin 16 ve 20. haftalarında yapılması gerekirken bazı laboratuvarlar gebeliğin 15 ve 22. haftasında da yapabilir. Ancak bunda herhangi bir sorun yoktur. Bu dönemde yapılan üçlü test bebekte kromozomal hastalık varsa bunun riskini gösterecektir. 35 yaş üstü gebe kadınlarda ileri yaş gebeliği söz konusu olduğu için kromozomal hastalık riski yüksektir ve bu nedenle üçlü test yapılmadan direkt amniyosentez testi yapılmasını uzmanlar önermektedir.

Üçlü test ile Down sendromu, Edwards sendromu ve nöral tüp defektleri riski saptanabilir ancak bazen risk düşük dahi olsa bebekte kromozomal hastalık riski bulunabilir ve bu nedenle üçlü test sonucunda risk düşük de olsa anne adayına CVS veya amniyosentez testi yapılması önerilir.

Üçlü Test Nasıl Yapılır?

Gebeliğin 16 ve 20. haftalarında anne adayına aç ya da tok olması fark etmeksizin kan tahlili yapılır ve ultrason muayenesinden geçirilir. Üçlü test sonucunda hastalık riskinin daha iyi belirlenebilmesi için kan tahlili ve ultrason muayenesinin aynı gün yapılması önemlidir. Bundan sonra anne adayından alınan kanda AFP, beta HCG ve serbest estriol değerleri ultrason değerleriyle birlikte değerlendirilir ve değerlendirme sırasında anne adayının yaşı, kilosu ve sigara kullanıp kullanmadığı bilgileri de dikkate alınarak bilgisayara girilip risk düzeyini belirlemesi sağlanır. Yapılan değerlendirme sonucunda trizomi 18, trizomi 21 ve nöral tüp defekti olarak üç ayrı risk oranı belirlenir ve test sonucu yaklaşık 2-3 gün içinde belli olur.

Üçlü Testin Sonuçları

Üçlü tarama testinin sonucunun riskli çıkması halinde vakit kaybetmeden kesin tanı konulması için CVS ya da amniyosentez testi yaptırılmalıdır. Kromozomal anomalilerin varlığının kesin olarak belirlenmesi için bebekten genetik materyal alınması gerekir. Bunun için CVS ve amniyosentez gibi yöntemler kullanılır. Amniyosentez testi için amniyon sıvısındaki bebeğin solunum ve sindirim sisteminden ya da derisinden dökülen hücrelerden alınarak karyotip analizi yapılmaktadır.

CVS testinde ise hamileliğin 11 ile 14. haftaları arasında bebeğin plasentasından örnek alınır ve amniyosentez testinden daha zor bir işlemi gerektiren CVS yani koryon villus biyopsisi daha çok riske sahiptir ancak sonuç amniyosentez testine nazaran daha önce öğrenilmektedir.